Hoeveel fooi geef je op restaurant?

Om te beginnen: in België is een fooi niet verplicht. Een restaurantuitbater mag een fooi dus niet eenzijdig aan je rekening toevoegen. Maar omdat de lonen in de horeca laag zijn, is een fooi voor het personeel een welgekomen extra op hun salaris.

Een fooi geven is een manier om waardering te tonen voor de service die je hebt ontvangen. Het is een blijk van erkenning voor de inspanningen van het bedienend personeel om jouw uitje zo aangenaam mogelijk te maken. Een algemene ‘regel’ is dat je 5 tot 10 procent van het totaalbedrag van de rekening als fooi geeft. Maar wel alleen als je werkelijk tevreden bent over de service. Het mag, maar het moet niet.

Die 5 of 10%-regel gaat ook niet altijd op. Heb je stevig gedineerd − inclusief topwijnen in een driesterrenzaak − dan is 70 euro bovenop een rekening van 700 euro wellicht te royaal. Aan de andere kant: heb je een kopje koffie gedronken voor 2,7 euro en was de bediening attent? Dan geef je liever geen 13 of 27 eurocent als fooi; dan kan je gewoon beter afronden naar 3 euro. Het geven van fooi blijft dus een subtiele kunst, waarbij persoonlijke discretie en tevredenheid over de service de leidende principes zijn.

Kleine fooi versus grote fooi

Als je merkt dat het personeel extra moeite voor je heeft gedaan, kan een hoge fooi (10%) een mooie manier zijn om je dankbaarheid te tonen. Dat kan bijvoorbeeld als je extra verwend werd, het eten buitengewoon lekker was, de ober uitzonderlijk vriendelijk was, er rekening gehouden werd met je dieetwensen, enzovoort. Rond in dat geval niet zomaar naar boven af, maar zorg ervoor dat de fooi die je geeft echt de waarde weerspiegelt van de service die je ontving. Ook een persoonlijke ‘dankjewel’ kan hier veel betekenen; het laat zien dat je niet alleen de moeite waardeert, maar ook de persoon achter de service erkent. De kans is groot dat je volgende keer nog meer als koning(in) ontvangen wordt.

Ben je tevreden over de service, zonder dat deze je verwachtingen ver overtrof, dan kan een kleinere fooi van ongeveer 5% een passende manier zijn om waardering te tonen. Dit is relevant in situaties waar de service degelijk en naar behoren was, zonder dat er sprake was van uitzonderlijke inspanningen of attenties. Een kleinere fooi kan ook een goed idee zijn wanneer je meerdere keren per week uit eten gaat of het geven van grote fooien simpelweg niet haalbaar is voor je budget.

Fooi voor het keukenpersoneel?

In de praktijk gaan de meeste fooien naar het bedienend personeel. In sommige restaurants wordt de fooienpot onder het voltallige personeel verdeeld, in andere restaurants enkel onder de obers, en in nog andere zaken zijn fooien persoonlijk.

De mensen achter de schermen spelen eveneens een rol in je culinaire ervaring. Hoewel het in België minder gebruikelijk is direct aan de keuken een fooi te geven, zijn er manieren om ook hen te waarderen. Je kan bijvoorbeeld expliciet vragen om je fooi te delen met het keukenpersoneel of om je felicitaties over te maken aan het keukenteam.

Fooien en digitale betalingen

Toen betaalkaarten en betaalapps nog een rariteit waren, was het ‘makkelijk’ om een fooi te geven. Hou het wisselgeld maar, kon je zeggen. Of je kon subtiel wat geld op tafel leggen terwijl je je jas aantrok. Of je kon de ober een ‘handje schudden met een bankbriefje’. Vooral sinds de pandemie betalen we meer met de kaart, en een fooi geven is daardoor wat ‘ingewikkelder’ geworden.

Veel betaalsystemen bieden nu de optie om een fooi toe te voegen voordat je de betaling afrondt. Dit maakt het eenvoudiger om een fooi te geven zonder dat je contant geld nodig hebt. Maar het restaurant moet die digitale fooi zelf vragen, en dat voelt niet altijd prettig aan. Dat de ober er dan op staat te kijken, is ook niet fijn. Je kan je dan verplicht voelen om iets te geven, ook al vond je de service matig. Of je wil wel een fooi geven, maar wil de ober niet ‘beledigen’ met een klein bedrag.

De beste oplossing: zorg dat je altijd wat cash op zak hebt. Dat is discreter, en dat vindt het personeel ook het handigst. Op die manier kan het personeel de fooien op het einde van de dag makkelijker verdelen. Digitale fooien maken de boekhouding van een horecazaak extra lastig.

Fooi bij afhalen of bezorging?

Maar wat doe je nu als je eten afhaalt of aan huis laat leveren? Ook hier toont een fooi waardering voor de service. Een paar euro of een klein percentage van het totaalbedrag kan al een verschil maken voor de bezorger, zeker als die voor jou door weer en wind heeft gefietst. Bij sommige bestelapps kan je bij de bestelling een fooi toevoegen, maar het is attenter om de fooi in cash aan de bezorger te geven.

Bij afhaalmaaltijden is het geven van een fooi minder gebruikelijk, maar het kan nog steeds een blijk van waardering zijn, vooral als het personeel extra moeite heeft gedaan om je bestelling snel klaar te maken of aan te passen aan je specifieke wensen. In dergelijke gevallen kan het achterlaten van een kleine fooi, zelfs bij een afhaalbestelling, laten zien dat je hun inspanningen waardeert. Opnieuw: het mag, maar het moet niet.

In het buitenland? Een kwestie van cultuur

Het is belangrijk om te beseffen dat de verwachtingen rondom fooien sterk kunnen variëren per land. In sommige landen, zoals de Verenigde Staten, is het geven van een fooi van 15 tot 20 procent standaard en wordt het zelfs als ‘verplicht’ beschouwd. Het loon van horecapersoneel daar is erg laag en obers moeten leven van de fooien die ze krijgen. In Japan en grote delen van China kan je daarentegen maar beter geen fooien geven, want dat wordt gezien als een belediging. Ga je naar het buitenland, dan is het altijd goed om even op te zoeken wat de plaatselijke normen zijn.